Αποδοχή Κληρονομιάς: Τι είναι; Πώς γίνεται και τι πρέπει να γνωρίζω.
Η αποδοχή κληρονομιάς είναι η δήλωση βουλήσεως του προσωρινού κληρονόμου/διαδόχου να καταστεί οριστικός κληρονόμος. Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, ο κληρονόμος αποκτά την κληρονομιά, αυτόματα από τη στιγμή τη θανάτου του κληρονομούμενου (θανούντος). Το δικαίωμα όμως της κληρονομιάς είναι δικαίωμα προσωρινό και μετακλητό. Αυτό σημαίνει ότι δύναται ο κληρονόμος να αποποιηθεί εκ του δικαιώματος αυτού, εντός της εκ του νόμου προβλεπόμενης προθεσμίας (αρ. 1847 ΑΚ). Η αποδοχή μπορεί να είναι σιωπηρή ή έγγραφη.
Πότε έχουμε σιωπηρή αποδοχή κληρονομιάς;
Εφόσον παρέλθουν τέσσερις (4) μήνες από τη Δημοσίευση Διαθήκης (αν υπάρχει), άλλως από την ημερομηνία θανάτου του θανούντος, όπως αυτή προκύπτει από τη Ληξιαρχική Πράξη θανάτου ή τέσσερις (4) μήνες από τότε που ο κληρονόμος αποδεδειγμένα έλαβε γνώση της επαγωγής (του δικαιώματος κληρονομιάς) και του λόγου αυτής. Η προθεσμία αυτή παρατείνεται κατά έξι (6) μήνες, ήτοι συνολικά ένα (1) έτος, αν ο κληρονόμος έλαβε γνώση της επαγωγής όταν διέμενε στο εξωτερικό ή ο κληρονομούμενος (θανών) είχε τελευταία του κατοικία στο εξωτερικό.
Έγγραφη αποδοχή κληρονομιάς.
Μπορεί ο κληρονόμος να καθίσταται οριστικός, αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αποποίησης, παρά ταύτα πριν την έγγραφη αποδοχή κληρονομιάς, δεν έχει αποκτήσει κυριότητα επί των περιουσιακών στοιχείων του θανούντος. Παραδείγματος χάριν, αν ο θανών ήταν εν ζωή πλήρης κύριος ενός ακινήτου, η κυριότητα αυτού δεν περνάει αυτόματα δίχως άλλο στον οριστικό κληρονόμο. Για να γίνει αυτό, πρέπει να συνταχθεί η Πράξη Αποδοχής Κληρονομιάς από Συμβολαιογράφο, η οποία εγγράφεται στα βιβλία του οικείου Υποθηκοφυλείου (ή Κτηματολογίου) ώστε να γίνει η μεταγραφή του ακινήτου από τη μερίδα του κληρονομούμενου στη μερίδα του κληρονόμου, αποκτώντας έτσι ο δεύτερος, την πλήρη κυριότητα του ακινήτου.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Όταν πρόκειται για ακίνητη περιουσία, η προθεσμία εμπρόθεσμης δήλωσή της – ανεξάρτητα από την Πράξη Αποδοχής Κληρονομιάς του Συμβολαιογράφου – στο Περιουσιολόγιο (Ε9) είναι ένας (1) μήνας από τη λήξη της τετράμηνης προθεσμίας αποποίησης, ήτοι πέντε (5) μήνες από την ημερομηνία θανάτου.
Photo Credits: unknown
Ποια είναι η διαδικασία για την αποδοχή κληρονομιάς.
Αρχικά, θα πρέπει να μεριμνήσετε για τη συλλογή βασικών εγγράφων από Ληξιαρχεία και κατά τόπον Αρμόδια Δικαστήρια. Στην μετά Covid εποχή, τα περισσότερα μπορείτε να τα αιτηθείτε ηλεκτρονικά μέσα από την πλατφόρμα gov.gr .
Ενδεικτικά:
- Ληξιαρχική Πράξη θανάτου
- Πιστοποιητικό Εγγυτέρων Συγγενών
- Πιστοποιητικό περί μη Δημοσίευσης Διαθήκης ή Επικυρωμένο Αντίγραφο της Απόφασης και της Δημοσιευθείσας Διαθήκης (εκδίδονται από το Ειρηνοδικείο του τόπου κατοικίας του θανούντος)
- Πιστοποιητικό περί μη Δημοσίευσης άλλης (σε περίπτωση ύπαρξης ήδη Δημοσιευμένης Διαθήκης)
- Πιστοποιητικό περί μη Αποποίησης (εκδίδονται ομοίως ως άνω)
Κατά τη συνάντησή σας με το Συμβολαιογράφο που θα αναλάβει να συντάξει την Πράξη Αποδοχής Κληρονομιάς, είναι πιθανόν να σας ζητηθούν επιπλέον στοιχεία που θα βοηθήσουν στην καταγραφή του ενεργητικού και του παθητικού, όπως παραδείγματος χάριν έξοδα κηδείας, τελευταία Δήλωση Φόρου Εισοδήματος, Βεβαίωση Συντάξεων (για τον υπολογισμό των εισοδημάτων για το διάστημα από την τελευταία Δήλωση Φόρου έως και την ημέρα θανάτου), ΕΝ.Φ.Ι.Α. πενταετίας, πρόσφατα τοπογραφικά ακινήτων, κατόψεις, συμβόλαια, Απόσπασμα Περιγραφικής Βάσης, Αποδεικτικό Υποβολής Κτηματολογικού Διαγράμματος κ.ά
Πριν την Πράξη Αποδοχής Κληρονομιάς, ο Συμβολαιογράφος θα συντάξει τη Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς, η οποία κατατίθεται στην Δ.Ο.Υ. κατοικίας του θανούντος. Με την πληρωμή του φόρου (εφόσον υπάρξει) η Δ.Ο.Υ. θα εκδώσει Πιστοποιητικό Καταβολής Φόρου του άρθρ. 105 του Ν. 2961/2001, το οποίο μαζί με το Πρωτοκολλημένο αντίγραφο της Δήλωσης Φόρου, προσκομίζονται στο Συμβολαιογράφο.
Εφόσον δεν υπάρχουν άλλα ζητήματα, ο Συμβολαιογράφος συντάσσει την Πράξη Αποδοχής Κληρονομίας, η οποία μαζί με τα επισυναπτόμενα έγγραφα υποβάλλονται στο Υποθηκοφυλακείο (ή Κτηματολόγιο) όπου υπάγεται το ακίνητο με σκοπό τη μεταγραφή τους στη μερίδα του κληρονόμου.
Τι ισχύει για τους ανήλικους.
Οι ανήλικοι θεωρείται ότι έλαβαν γνώση της επαγωγής, από τότε που έλαβαν γνώση αυτής οι ασκούντες τη γονική μέριμνα, συνεπώς ισχύουν οι ίδιες προθεσμίες σε περίπτωση αποποίησης. Οι ανήλικοι όμως αποδέχονται πάντα την κληρονομιά με το ευεργέτημα της απογραφής. Οι ενήλικες κληρονόμοι, όταν αποδέχονται την κληρονομιά, παίρνουν σα να ήταν δικά τους εξαρχής όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του θανούντος. Αυτό σημαίνει ότι πέραν των θετικών στοιχείων (ενεργητικό), όπως είναι λ.χ. η κινητή ή ακίνητη περιουσία του κληρονομούμενου, λαμβάνουν και τα αρνητικά (παθητικό), όπως λ.χ. οφειλές προς το Δημόσιο, Τραπεζικά Ιδρύματα ή άλλους Πιστωτές και ευθύνονται για αυτά με τη δική τους, προϋπάρχουσα και νεοαποκτηθείσα περιουσία (1710, 1847, 1901 ΑΚ). Εν αντιθέσει, οι ανήλικοι, αποδεχόμενοι με το ευεργέτημα της απογραφής, ευθύνονται για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς έως το ενεργητικό της (1904 ΑΚ). Δηλαδή, η ικανοποίηση των πιστωτών, θα γίνει αποκλειστικά και μόνο από το ενεργητικό (ακίνητα, τραπεζικοί λογαριασμοί κλπ) του θανούντος και όχι από τα αντίστοιχα στοιχεία ενεργητικού που είχε ήδη ο κληρονόμος. Οι ανήλικοι που αποδέχονται επ’ ωφελεία ευεργετήματος, μπορούν να ολοκληρώσουν την καταγραφή εντός ενός (1) έτους από την ενηλικίωσή τους. Αν η προθεσμία αυτή για οποιοδήποτε λόγο παρέλθει άπρακτη, χάνεται το προνόμιο του ευεργετήματος και ο ενηλικιούμενος ευθύνεται για τις υποχρεώσεις του κληρονομούμενου πλέον και με την ατομική του περιουσία. Την καταγραφή δύναται να ολοκληρώσουν σε προγενέστερο της ενηλικίωσης χρόνο, οι ασκούντες τη γονική μέριμνα, προς αποφυγή δυσμενών συνεπειών από την άπρακτη παρέλευση της ανωτέρω προθεσμίας. Σύμφωνα με μεγάλο μέρος της νομολογίας, δεδομένου ότι το προνόμιο του ευεργετήματος της απογραφής έχει ως σκοπό και την προστασία του ανηλίκου από τυχόν κακή διαχείριση της περιουσίας του από τους εκπροσώπους του, γίνεται δεκτό ότι ο ενηλικιούμενος κληρονόμος, όχι μόνο δικαιούται να κάνει απογραφή εντός έτους από την ενηλικίωσή του, αλλά και να αποποιηθεί την κληρονομία, εντός της ίδιας ετήσιας προθεσμίας (ΣτΕ 2862/2013).
Ποια η διαδικασία και οι προθεσμίες για την Αποδοχή με το ευεργέτημα της Απογραφής;
- Μέσα σε τεσσερις (4) μήνες από το θάνατο του κληρονομούμενου, ο κληρονόμος θα πρέπει να δηλώσει στη γραμματεία του δικαστηρίου της κληρονομίας την αποδοχή της κληρονομιαίας περιουσίας με το ευεργέτημα της απογραφής (AK 1902).
- Από την κατάθεση της ως άνω δηλώσεως ξεκινά νέα τετράμηνη (4) προθεσμία εντός της οποίας ο κληρονόμος καταθέτει αίτηση ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου (AK 1903).
- Η αίτηση εξετάζεται εν συνεχεία από τον Ειρηνοδίκη, ο οποίος εφόσον την κάνει δεκτή θα διατάξει την απογραφή της κληρονομίας από έναν συμβολαιογράφο και δύο πραγματογνώμονες.
- Εντός της ανωτέρω τετράμηνης προθεσμίας θα πρέπει να ολοκληρωθεί η απογραφή της κληρονομίας, να γίνει δηλαδή καταγραφή του ενεργητικού και του παθητικού της. Σημειώνεται ότι αυτή η προθεσμία γίνεται να ανασταλεί. Η προθεσμία για την διενέργεια απογραφής αναστέλλεται, κατά την ορθότερη άποψη, για όσους λόγους και η παραγραφή (βλ. άρθρ. 255 επ. ΑΚ) και τούτο, διότι η φύση της προθεσμίας, το σταθερό σημείο έναρξής της (η δήλωση προς τον Γραμματέα του Δικαστηρίου) και ο σκοπός που επιδιώκει, δεν καθιστούν ασυμβίβαστη την εφαρμογή των διατάξεων παράτασης και αναστολής της παραγραφής και ειδικότερα αυτής του άρθρ. 279 ΑΚ (βλ. Ειρ. Πειρ 72/2010).
- Η απογραφή ενσωματώνεται σε έκθεση, η οποία αποτελεί επίσημο συμβολαιογραφικό έγγραφο.
- Εν συνεχεία, συντάσσεται ξεχωριστή συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής που μεταγράφεται στο οικείο υποθηκοφυλακείο.
Σημειώνεται, ότι και οι ενήλικες κληρονόμοι μπορούν να προβούν σε αποδοχή κληρονομιάς με το ευεργέτημα της απογραφής.
Τα παραπάνω αποτελούν βασική πληροφόρηση. Συστήνεται πάντα να συμβουλεύεστε έμπειρο Νομικό για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων σας, την ορθή ερμηνεία των Κανόνων Δικαίου και την εφαρμογή των νομικών ενεργειών. Η αποδοχή κληρονομιάς, παρότι πρόκειται για μια διαδικασία που όλοι κατά πάσα πιθανότητα θα χρειαστεί να κάνουμε τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας, κρίνεται αρκετά δύσκολη, καθότι τα περιθώρια λάθους είναι μεγάλα και πολλές φορές επιφέρουν δυσμενείς επιπτώσεις.
Στην Stamos & Associates Law Firm, παρέχουμε υψηλού επιπέδου νομικές υπηρεσίες. Καθότι δε, εξειδικευόμαστε και σε Τομείς Δικαίου όπως το Τραπεζικό και Φορολογικό Δίκαιο, διασφαλίζουμε ότι οι υποθέσεις θα έχουν το επωφελέστερο για εσάς αποτέλεσμα. Παράλληλα, σε συνεργασία με τους εξειδικευμένους Μηχανικούς και Συμβολαιογράφους μας, εξασφαλίζουμε τον βέλτιστο και ολιστικό χειρισμό των υποθέσεών σας.
Liliana Kouloumpi - Executive Director Stamos & Associates Law Firm